नेपालको पुँजी बजारमा सीडीएससीको नयाँ आईएसआईएन निर्देशिकाले ल्याउन सक्ने परिवर्तनहरूको विश्लेषण

काठमाडौं। नेपालको पुँजी बजारमा देखिएको लामो समयको अस्पष्टतालाई सम्बोधन गर्न सेन्ट्रल डिपोजिटरी सर्भिसेज लिमिटेड (सीडीएससी) ले नयाँ आईएसआईएन निर्देशिका जारी गरेको छ ! यसले विशेषगरी संस्थापक सेयर र साधारण सेयरको वर्गीकरण तथा रूपान्तरण प्रक्रियालाई थप व्यवस्थित र पारदर्शी बनाउने लक्ष्य राखेको छ। यस निर्देशिकाको कार्यान्वयनले पुँजी बजारमा के कस्तो प्रभाव पार्नेछ भन्ने  बारे यहां छकफल शुरू गरिएको छ।

बजार तरलता र लगानीकर्ताको सुरक्षामा सुधार हुनेछ

नयाँ निर्देशिकाले संस्थापक सेयरलाई साधारण सेयरमा रूपान्तरण गरिएपछि दुवैलाई एउटै आईएसआईएन नम्बर अन्तर्गत कारोबार गराउने स्पष्ट मापदण्ड तोकेको छ। यसबाट सेयरहरूको वर्गीकरणमा रहेको दोहोरोपन हट्नेछ र बजारमा स्पष्टता आउनेछ। जब लगानीकर्ताहरूलाई सेयरको वास्तविक स्थितिबारे पूर्ण जानकारी हुनेछ, उनीहरूको बजारमाथिको विश्वास बढ्नेछ, जसले गर्दा कारोबारमा सक्रियता बढ्नेछ। परिणामस्वरूप, बजार तरलता (Liquidity) वृद्धि हुनेछ।

यस निर्देशिकाको अर्को महत्त्वपूर्ण पाटो भनेको लगानीकर्ताको सुरक्षा हो। यसले संस्थापक सेयरको लक-इन (lock-in) अवधि समाप्त नहुँदै अवैध रूपमा किनबेच हुने गैरकानुनी गतिविधिहरूलाई नियन्त्रण गर्नेछ। नियामक निकायहरूलाई कम्पनीहरूको गतिविधिमाथि कडा निगरानी राख्ने र अनियमितता भेटिएमा कारबाहीका लागि सिफारिस गर्ने अधिकार दिइएको छ। यसले सामान्य लगानीकर्ताहरूलाई सम्भावित धोखाधडीबाट जोगाउनेछ र बजारमा निष्पक्षता तथा पारदर्शिता बढ्नेछ।

कर्पोरेट सुशासनमा सुधार देखिनेछ

निर्देशिकाअनुसार, संस्थापक सेयरलाई साधारण सेयरमा रूपान्तरण गर्न कम्पनीको वार्षिक साधारण सभा (AGM) बाट अनुमोदन लिनु पर्नेछ। यस प्रावधानले कम्पनीको महत्त्वपूर्ण निर्णय प्रक्रियामा सबै सेयरधनीहरूको संलग्नता सुनिश्चित गर्नेछ।

यस प्रावधानले कुनै एक समूह वा व्यक्तिको स्वार्थमा मात्र निर्णय हुने सम्भावनालाई कम गर्नेछ र कम्पनी सञ्चालनमा पारदर्शिता तथा जवाफदेहीता बढ्नेछ। यसबाट कम्पनीहरूलाई नियामक मापदण्डहरूको पूर्ण पालना गर्न प्रोत्साहन मिल्नेछ, जसले समग्र कर्पोरेट सुशासनको अभ्यासमा सकारात्मक प्रभाव पार्नेछ।

प्रश्नहरु 

यद्यपि, नेपाल स्वतन्त्र ऊर्जा उत्पादकहरूको संस्था (इप्पान) ले यस निर्देशिकाको कडा विरोध गरेको छ। इप्पानले यसले पुँजी परिचालनमा बाधा पुर्याउने र ऊर्जाजस्ता महत्त्वपूर्ण क्षेत्रमा लगानी घटाउने चिन्ता व्यक्त गरेको छ। यस समस्यालाई सम्बोधन गर्न नियामक निकायहरूले निम्न उपायहरू अपनाइनु पर्नेछ:

सरोकारवालाहरूसँग छलफल गरिनु पर्नेछ: सीडीएससी र सेबोनले इप्पानलगायत सबै सरोकारवालाहरूसँग बृहत् छलफल गरी उनीहरूका चिन्ताहरूलाई प्रष्ट गर्नुपर्नेछ।

चरणबद्ध कार्यान्वयन गरिनु पर्नेछ: यो नीतिलाई एकैचोटि लागू गर्नुको सट्टा, आईपीओ पाइपलाइनमा रहेका वा लक-इन अवधि समाप्त हुन लागेका कम्पनीहरूका लागि चरणबद्ध कार्यान्वयनको रणनीति अपनाउन सकिनेछ।

निरन्तर अनुगमन गरिनु पर्नेछ: नयाँ नीतिको बजारमा परेको प्रभावलाई निरन्तर अनुगमन गरी आवश्यक परेमा तथ्यांकमा आधारित सुधार गर्नुपर्नेछ।

सीडीएससीको यो नयाँ आईएसआईएन निर्देशिकाले नेपालको पुँजी बजारलाई अझ परिपक्व, पारदर्शी र विश्वसनीय बनाउने ठूलो सम्भावना बोकेको छ। यसले विगतका अव्यवस्थित अभ्यासहरूलाई हटाएर अन्तर्राष्ट्रिय अभ्यासहरूसँग सामञ्जस्यता कायम गर्नेछ। यदि यस निर्देशिकालाई सही तरिकाले कार्यान्वयन गरिएमा, यसले दीर्घकालीन लगानी आकर्षित गर्न र राष्ट्रको आर्थिक विकासमा ठूलो योगदान पुर्याउन सक्नेछ। यो नीतिलाई कसरी व्यवहारमा उतारिन्छ भन्ने कुरामा नै यसको सफलता निर्भर हुनेछ।

(लेखक खगेन्द्र राज कंडेल (रविन) नेपाल शेयरबजार लगानीकर्ता संघका  महासचिव हुन्। प्रस्तुत लेख लेखकको नीजी विचार हो) 

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

सम्बन्धित समाचार

८ जिल्लामा विद्युत प्रणाली सुधारको काम सुरु

तीन कम्पनीको सेयर मूल्य समायोजन

विद्युत खपत बढाउन प्राधिकरणले सुरु गर्यो अभियान

भ्याल्यू स्टक भनेको के हो, कसरी छान्ने यस्ता सेयर ?

बिल एकम्यानको रणनीति : सस्तो सेयर किनेर व्यवस्थापन आफ्नै हातमा लिने

बाढीले ३० जलविद्युत आयोजनामा साढे ८ अर्बको क्षति