बाणिज्य बैंकहरुले गरिब बनायो लगानीकर्तालाई, नेटवर्थ भन्दा कममा कारोबार हुँदा पोर्टफोलियो बढ्न सकेन

काठमाडौं । शेयर खरिद बिक्री हुने दोस्रो बजारमा बाणिज्य बैंकको हिस्सा सबैभन्दा धेरै छ । त्यसैले बाणिज्य बैंकमा आउने सानो परिवर्तनले पनि शेयर बजारलाई तलमाथि पार्छ । तर पछिल्लो बुल पछि बाणिज्य बैंकको शेयरमा लगानीकर्ताको खासै आकर्षण देखिदैन ।

२०७८ को बुलिस बजारमै बाणिज्य बैंकहरुको शेयरमा खासै उत्साहजनिक सुधार देखिएन । छिट्टो समयमा धेरै पैसा कमाउने उद्देश्य राखेका लगानीकर्ताको लागि बाणिज्य बैंकको शेयर त्यति उपयुक्त छैन । दोस्रो बजारमा १९ वटा बाणिज्य बैंकको शेयर सूचिकृत छ । जस मध्ये सर्वाधिक महंगो भनेको स्ट्यार्डर्ड चार्टर्डको ५१५ रुपैयाँ रहेको छ । यस पछि भनेको एभरेष्ट बैंकको ४९९ रुपैयाँ र नविलको ४२२ रुपैयाँ रहेको छ ।

यस बाहेक अरु बाणिज्य बैंकहरुको शेयर मूल्य २ सयको हाराहारीमा छ । कतिपयको शेयर मूल्य नेटवर्थकै आसपास छ । यसले गर्दा अघिल्लो बुलमा बाणिज्य बैंकको शेयर होल्ड गरेका लगानीकर्ता अहिले पनि चरम नोक्सानीमा छन् । केहि समयदेखि नेप्से सूचकमा खासै सुधार नहुँदा पनि केहि सेक्सटरमा उछाल आएको छ । जसबाट लगानीकर्ताले राम्रो पैसा कमाइसकेका छन् । तर जसको पोर्टफेलियोमा बाणिज्य बैंकको शेयर धेरै छ उनिहरुलाई खासै केहि पनि बढेको अनुभुति हुन सकेको छैन । यसरी बाणिज्य बैंककै कारण लगानीकर्ताको पोर्टफेलियोमा बृद्धि हुन सकेको छैन ।

किन बढ्न सकेन बाणिज्य बैंकको शेयर

बाणिज्य बैंकको शेयर बढ्न नसक्नुको पहिलो कारण पूँजी बृद्धि र मर्जर पछि बैंकहरुको आकार धेरै ठुलो भएको छ । सबैभन्दा कम शेयर पूँजी भएको स्ट्याण्डर्ड चार्टर्ड बैंकको ९ अर्ब ४२ करोड रुपैयाँ छ । दोस्रो बजारमा बैंकको सर्वसाधारण शेयर पूँजी २५ प्रतिशत मात्रै छ । यति हुँदा त बैंकको शेयर मूल्यमा खासै ठुलो चार्मिङ देखिदैन ।

अर्को तर्फ मर्जरबाट धेरै ठुला भएका ग्लोबल आइएमई, नविल, नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगा, कुमारी बैंक, प्रभु बैंक, हिमालयन बैंक, लक्ष्मी सनराइज बैंक, प्राइम बैंकलाई लगानीकर्ताले हल्लाउन पनि सकेका छैनन् । मर्जर नै नभएका बैंकको शेयर मूल्यमा पनि लगानीकर्ताको आकर्षण देखिदैन ।

कुनै समयमा दोस्रो बजारमा सबैभन्दा महंगो शेयरमा बाणिज्य बैंकको शेयर पर्थे । यसको प्रमुख कारण थियो त्यतिवेला बाणिज्य बैंकको सर्वसाधारण तर्फको शेयर पूँजी ३० प्रतिशत भन्दा तल थिए । बैंकले क्रमिक रुपमा सर्वसाधारण तर्फको शेयर पूँजी बढाउदै बढाउदै ४९ प्रतिशतसम्म पुर्याए । यसले गर्दा दोस्रो बजारमा सप्लाइ बढायो । त्यसमा पनि नेपाल राष्ट्र बैंकले एक जनाले बैंक वित्तीय संस्थाको शेयर १५ प्रतिशत भन्दा धेरै होल्ड गर्न नपाउने व्यवस्था गर्यो । यस सँगै ठुला लगानीकर्ताको हातबाट शेयर अन्य साना तिना लगानीकर्ताहरुको हातमा छरियो । यसले गर्दा शेयर होल्ड गर्ने कोहि पनि भएनन् । परिणाम शेयर मूल्यमा सानो परिवर्तन हुने वित्तीकै सप्लाइ आउन थाल्छ ।

अहिले पनि कसैले बाणिज्य बैंकको शेयर बढाउन खोज्यो भने दुई तीन दिन पनि टिक्दैन । हजारौ लाखौ लगानीकर्ताहरु प्रत्येक सँग लाखौ कित्ता शेयर होल्ड छ । ठुलो संख्यामा शेयर भएकाले उनिहरुलाई इन्ट्राडे कारोबार गर्दा पनि फाइदा हुन्छ यसले गर्दा पनि बाणिज्य बैंकको शेयरमा कर्नरिङ गरेर बढाउन सम्भव छैन ।

पछिल्ला दिनमा लगानीकर्ताहरुले कर्नरिङ गरेर शेयर बढाइरहेका छन् । निश्चित ब्रोकरले ठुलो मात्रामा शेयर होल्ड गर्ने अनि माथि पुर्याउने र बिक्री गर्ने प्रवृत्ती छ । यसले गर्दा साना लगानीकर्ता भन्दा पनि ब्रोकर र ठुला लगानीकर्ताले मिलेर राम्रो पैसा बनाइरहेका छन् । अहिले बजार सबैभन्दा तल्लो विन्दुबाट माथि उठिरहेको हुँदा अहिलेसम्म जस्ता सुकै लगानीकर्ताले कर्निङ गरिएका शेयरमा नसोचेको आम्दानी गरिरहेका छन् । जव बजारमा सामान्य तलमाथि हुन्छ त्यस पछि अनपेक्षित रुपमा शेयर सप्लाइ बढ्छ । र सबैभन्दा पहिला साना लगानीकर्ताहरु फस्छन् ।

कमजोर वित्तीय अवस्था

बाणिज्य बैंकको शेयरमा चार्मिङ नदेखिनुको अर्को कारण कमजोर वित्तीय अवस्थाका कारण हो । बाणिज्य बैंकहरुको मुनाफा घट्दो क्रममा छ । साथ साथै खराव कर्जाका कारण प्रोभिजनिङ गर्नु पर्दा बाणिज्य बैंकहरुले राम्रो मुनाफा देखाउन सकेका छैनन् ।

नेपाल राष्ट्र बैंकले पनि बाणिज्य बैंकलाई माइक्रोम्यानेजमेन्ट गर्ने भएकाले बैंकहरुले अनपेक्षित रुपमा वित्तीय विवरण तयार पार्न सक्दैनन् । प्रोभिजनिङकै कारण कयौ बाणिज्य बैंकहरु थप कर्जा प्रवाह गर्न नसक्ने अवस्थामा छन् । एकातिर बैंकमा तरलता थुप्रिदै गइरहेको छ भने अर्को तर्फ पूँजीकोष अनुपातमा दवाव परेकाले कर्जा प्रवाह गर्न सक्ने अवस्था छैन । यसले बैंकहरुको मुनाफामा धेरै नै प्रभाव पार्ने देखिन्छ । जवसम्म अर्थतन्त्रमा सुधारका संकेत देखिदैनन्, कर्जा असुली हुने आधारहरु तय हुँदैनन तवसम्म बैंकको शेयरमा लगानीकर्ताको आकर्षण हुने देखिदैन । यदि अर्थतन्त्रमा सामान्य मात्रै सुधार हुने हो भने बाणिज्य बैंकहरु सबैभन्दा उपयुक्त स्क्रिप्ट हुनेमा दुइमत छैन ।

खराव कर्जा सल्टिएर नयाँ कर्जा प्रवाह हुन थाल्ने वित्तीकै बैंकहरुको मुनाफामा व्यापक सुधार देखिनेछ । प्रोभिजनिङ खुल्ने वित्तीकै बैंकहरुले अहिलेसम्म आर्जन गरेको मुनाफा वितरण योग्य हुनेछ । त्यस पछिका वर्षमा बाणिज्य बैंकको शेयरमा पनि लगानीकर्ताको आकर्षण बढ्न सक्छ । नेपाल राष्ट्र बैंकले कोभिड पछि बैंक वित्तीय संस्थालाई मुनाफा वितरणमा रोक लगाउन अनेकौ नियमहरु लगाएको छ । कयौ बैंकहरुले क्षमता हुँदा हुँदै पनि लाभाश बाड्न सकेका छैनन् । जव लाभांश नै आउछ भन्ने छैन भने लगानीकर्ताले आकर्षण देखाउने कुरै रहदैन ।

बाणिज्य बैंकको प्रयाप्त अप्सन तयार हुनु

पहिला पहिला जस्तो लगानीकर्ताका लागि कारोबार गर्न बैंक वित्तीय संस्था मात्रै छैनन् । लगानीकर्ताले उत्पादन तथा प्रशोधनमुलक कम्पनी, जलविद्युत, लगानी, होटल तथा पर्यटन, व्यापार क्षेत्रका धेरै कम्पनी दोस्रो बजारमा भित्रिसकेका छन् । यसले गर्दा लगानीकर्ताहरुले बाणिज्य बैंककै शेयरमा घुमेर बस्नु पर्ने बाध्यता छैनन् । कम शेयर पूँजी भएका विभिन्न क्षेत्रका कम्पनीहरुमा घुमाइ घुमाइ कारोबार गर्ने अवसर छ । अन्य कम्पनीबाट राम्रो फाइदा हुँदा हुँदै बाणिज्य बैंकमा अर्बौ रुपैयाँ खर्चिएर बढाउनु पर्ने अवस्था छैन । यसले गर्दा पनि दोस्रो बजारमा अहिले समग्र सूचक भन्दा पनि सेक्टरल ग्रोथ देखिएको हो । अहिले बाणिज्य बैंकको बजार हिस्सा ४० प्रतिशत भन्दा तल छ । कुनै समयमा ७० प्रतिशत भन्दा माथि थियो । विकास बैंक, फाइनान्स र माइक्रोफाइनान्सको शेयर पूँजी तुलनात्मक रुपमा धेरै कम भएको हुँदा यनिहरुको बजार हिस्सा पनि ज्यादै कम छ । त्यसैले बैंक वित्तीय संस्थामा आएको सुधारले समग्र नेप्से सूचकमा सुधार ल्याए पछि लगानीकर्ताले कमाउन अव नेप्से सूचकमै सुधार आउनु पर्छ भन्ने छैन ।  

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

सम्बन्धित समाचार

गरिब देशहरुको सहयोगका लागि विश्व बैंकको ९३ अर्ब डलरको वित्तीय प्याकेज

१० वाणिज्य बैंकले ४ महिनामै कमाए अर्ब बढी नाफा, एनआइसी एसियाको सबैभन्दा धेरै

खप्तड लघुवित्तले आईपीओ जारी गर्ने, बिक्री प्रबन्धकमा प्रभु क्यापिटल नियुक्त

तीन कम्पनीको सेयर मूल्य समायोजन

विद्युत खपत बढाउन प्राधिकरणले सुरु गर्यो अभियान

भ्याल्यू स्टक भनेको के हो, कसरी छान्ने यस्ता सेयर ?