घट्दो नाफा र बढ्दो खराव कर्जाले माइक्रोफाइनान्सको लाभांशमा चरम गिरावट, हेर्नुहोस् एक दशकको लाभांश इतिहास

काठमाडौं । घट्दो नाफा एवं बढ्दो निष्क्रिय कर्जाले दवावमा रहेका लघुवित्त वित्तीय संस्थाको मुनाफामा पनि चरम गिरावट देखिएको छ । गत आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा ५५ लघुवित्त वित्तीय संस्था मध्ये जम्मा १५ वटाले मात्रै लाभांश वितरण गरेका छन् । जवकी ५० वटाले साधारणसभा सम्पन्न गरेका छन् भने तीन वटाले साधारणसभा आह्वान गरेका छन् । 

लघुवित्त वित्तीय संस्थाले विगत एक दशकमा वितरण गरेको लाभांश इतिहासलाई हेर्ने हो भने गएको आर्थिक वर्ष सबैभन्दा कमजोर देखिन्छ । जवकी आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को मुनाफाबाट ४० वटा लघुवित्त वित्तीय संस्थाले लाभांश वितरण गरेका थिए । यो वर्ष नेपाल राष्ट्र बैंकको कडा नीतिका बावजुद पनि ३१.५८ प्रतिशतसम्म लाभांश वितरण भएको देख्न सकिन्छ ।

त्यस्तै आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा ३८ वटा, २०७६/७७ मा २९ वटा, २०७५/७६ मा ३० वटा, २०७४/७५ मा २२ वटा, २०७३/७३ मा २१ वटा, २०७२/७३ मा १७ वटा, २०७१/७२ मा ११ वटाले लाभांश वितरण गरेका थिए ।

यस अवधिमा कम्पनीहरुले वितरण गरेको लाभांश हेर्ने हो भने २०७१/७२ मा ५०/५१ देखि ६०/६२ प्रतिशतसम्म लाभांश वितरण भएको देखिन्छ । नेपाल राष्ट्र बैंकले लघुवित्तको लाभांशमा कडाइ गर्न थाले पछि मात्रै लाभांश वितरणमा कमि आएको हो ।

राष्ट्र बैंकले संख्या घटाउने उद्देश्य सहित मर्जरलाई दवाव दिन लाभांश वितरणमा रोक लगाउदा लाभांश वितरण मात्रै घटेन समग्रमा लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुमा पनि समस्या देखियो । राष्ट्र बैंकले जव लाभांशमा रोक लगायो तवदेखि लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुमा विचलन आएको देख्न पाइन्छ । यहि अवधिमा लघुवित्त वित्तीय संस्था विरुद्ध आन्दोलन नै भए । राष्ट्र बैंकले नीतिगत व्यवस्था गरेर व्यवस्थित गर्नुको सट्टा भिडलाई हेर्ने नीतिगत व्यवस्थामा परिवर्तन गर्दा अन्तत लघुवित्त वित्तीय संस्था नै समस्यामा देखिएका हुन् ।

लाभांश वितरणमा रोक पछि लघुवित्त वित्तीय संस्थाको निक्षेप र कर्जामा सिमा तोकिदिए पछि अझ धेरै वटा संस्था समस्यामा देखिएका हुन् । नेपाल राष्ट्र बैंकको एक अध्ययनले लघुवित्त वित्तीय संस्थाको सञ्चालन आत्मनिर्भरता घट्दै जादा मुनाफामा ह्रास आएको देखिएको छ । उक्त अध्ययन अनुसार विगतमा उच्च रहने गरेको सञ्चालन आत्मनिर्भरता अनुपात एक सय तीन दशमलव हाराहारी छ । निष्क्रिय कर्जा अनुपात अधिकांश वर्षहरूमा तीन प्रतिशतभन्दा कम रहने गरेकोमा अहिले ६ प्रतिशत भन्दा माथि छ ।

कमजोर आन्तरिक नियन्त्रण प्रणाली, कमजोर संस्थागत सुशासन र बहुबैंकिङसँगै ग्राहकमा अत्यधिक ऋणको अवस्था मुख्य समस्याका रूपमा औँल्याएको छ । त्यस्तै, कर्मचारीलाई तालिमको अभाव, ग्राहक दुर्व्यवहार र संरक्षणमा समस्या, सुगम क्षेत्रमा मात्र केन्द्रित रही दुर्गममा अझै पहुँचमा कमी, लघुवित्तको मोडलमा समस्याजस्ता देखिएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

सरकारमा संलग्न रहेको राजीतिक दलकै कार्यकर्ता तथा नेताहरु लघुवित्त वित्तीय संस्था विरोध अभियान सञ्चालन गर्दै हिडे । यसमा पनि के पुष्ठी हुन्छ भने सरकार नै लघुवित्त वित्तीय संस्था सिध्याउन लागि पर्यो । परिणाम अहिले अधिकाम्स लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरु समस्यामा छन् । लघुवित्त वित्तीय संस्थाको उद्देश्य वित्तीय पहुँच बढाउने हो । ठुला बैंकहरु गाउँ गाउँमा पुगेर लघु कर्जा प्रवाहमा संलग्न नहुने भएकाले यस्ता संस्थाहरुलाई राष्ट्र बैंकले लाइसेन्स दियो ।

पूँजी एकदमै कम हुने भएकाले यस्ता संस्थाको प्रतिशेयर आम्दानी धेरै आकर्षक देखियो । सँग सँगै लाभांश दर पनि एकदमै धेरै देखियो । यसले गर्दा दोस्रो बजारमा पनि यस्ता संस्थाको शेयर मूल्य सबैभन्दा माथि रहन पुगे । शेयर बजारमा कम्पनीको शेयर सप्लाइले सबैभन्दा धेरै भुमिका खेल्ने भएकाले कम पूँजी भएका लघुवित्त वित्तीय संस्थाको शेयर मूल्यमा पनि उछाल आउने गरेको छ ।

राष्ट्र बैंकले कडाइ गर्नु भन्दा अगाडीसम्म लघुवित्त वित्तीय संस्थाको शेयर मूल्य सर्वाधिक माथि थियो । पछिल्ला दिनमा राष्ट्र बैंक केहि खुकुलो हुने संकेत सँगै पुनः बढ्न थालेको छ ।

यस आर्थिक वर्षमा ५० मध्ये ३८ वटाले मात्रै लाभांश दिएका थिए । यस वर्ष जीवन विकासले ७३ प्रतिशतसम्म लाभांश वितरण गर्यो । नेपाल राष्ट्र बैंकले २० प्रतिशत भन्दा माथि लाभांश घोषणा गर्दा २० प्रतिशत भन्दा माथिको लाभांशको निश्चित प्रतिशत रकम कोषमा जम्मा गर्नु पर्ने व्यवस्था गरेको थियो । 

आर्थिक वर्ष २०७६/२०७७ मा ४९ वटाले साधारणसभा सम्पन्न गर्दा २९ वटाले मात्रै लाभांश दिएका थिए । 

आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा पनि ४८ मध्ये ३० वटाले लाभांश दिएका थिए । 

आर्थिक वर्ष २०७४/७५ मा ४० मध्ये २२ वटाले मात्रै लाभांश दिए । अधिकाम्स लघुवित्तले आइपिओ निष्काशन गर्न बाँकी थियो । यसले गर्दा पनि लाभांश दिनेको संख्या कम देखिएको हो । 

आर्थिक वर्ष २०७३/७४ मा ३६ मध्ये २१ वटाले लाभांश दिएका थिए । यो वर्ष लघुवित्तले घोषणा गरेको लाभांशलाई हेर्दा एकदमै आकर्षित देखिन्छ । लघुवित्तले ८० प्रतिशतसम्म लाभांश दिएको देख्न सकिन्छ । 

आर्थिक वर्ष २०७२/७३ मा २६ वटाले साधारणसभा सम्पन्न गरेकोमा १७ वटाले लाभांश दिएका थिए । यस वर्ष पनि लघुवित्तको लाभांश न्युनतम ५ प्रतिशतदेखि ५३ प्रतिशतसम्म दिएका थिए । 

आर्थिक वर्ष २०७१/२०७२ मा २४ मध्ये ११ वटाले लाभांश दिएका थिए । यस वर्ष पनि लघुवित्तले ६१ प्रतिशतसम्म लाभांश दिएका थिए । सुरु सुरुका वर्षमा लघुवित्तको संख्या एकदमै कम थियो जसले गर्दा दोस्रो बजारमा सूचिकृत लघुवित्तको संख्या पनि एकदमै कम थियो । त्यसमा पनि नेपाल राष्ट्र बैंकले अनुमति दिएका संस्थाहरु मध्ये धेरैले सञ्चालन गरिसकेका थिएनन् । यसले गर्दा यस वर्ष संख्यात्मक रुपमा उपस्थिति एकदमै कम थियो । 

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

सम्बन्धित समाचार

गरिब देशहरुको सहयोगका लागि विश्व बैंकको ९३ अर्ब डलरको वित्तीय प्याकेज

१० वाणिज्य बैंकले ४ महिनामै कमाए अर्ब बढी नाफा, एनआइसी एसियाको सबैभन्दा धेरै

खप्तड लघुवित्तले आईपीओ जारी गर्ने, बिक्री प्रबन्धकमा प्रभु क्यापिटल नियुक्त

तीन कम्पनीको सेयर मूल्य समायोजन

विद्युत खपत बढाउन प्राधिकरणले सुरु गर्यो अभियान

भ्याल्यू स्टक भनेको के हो, कसरी छान्ने यस्ता सेयर ?