बंगलादेशको आर्थिक प्रगतिकी नायक हसिना, आखिर किन देशै छोडेर भाग्न विवश भइन्?

बंगलादेशकी प्रधानमन्त्री शेख हसिनाले हप्तौंदेखि जारी हिंसात्मक विद्यार्थी आन्दोलन देशव्यापी अशान्तिमा परिणत भएपछि राजीनामा दिइन्। ७६ वर्षीया शेख हसिना सोमबार हेलिकप्टरबाट देश छोडेर भारत पुगिन्।

हजारौं प्रदर्शनकारीले ढाकामा रहेको उनको सरकारी निवासमा आक्रमण गरे।

यससँगै बंगलादेशको सबैभन्दा लामो समय प्रधानमन्त्री रहँदै आएकी शेख हसिनाको शासनको पनि अन्त्य भएको छ । शेख हसिनाले बंगलादेशमा करिब २० वर्षसम्म बलियो पकडका साथ शासन गरिन्।

दक्षिण एसियाली देश बंगलादेशको आर्थिक प्रगतिको श्रेय शेख हसिनालाई दिइन्छ तर पछिल्ला वर्षहरूमा उनीमाथि तानाशाहीको आरोप पनि लगाइएको छ।

सन् १९४७ मा पूर्वी बंगालको एक मुस्लिम परिवारमा जन्मिएकी शेख हसिनाले राजनीति विरासतमा पाएकी थिइन् ।

उनका पिता राष्ट्रवादी नेता शेख मुजिबुर रहमान थिए। उनी बंगलादेश राष्ट्रका संस्थापक र पिता थिए, जसले १९७१ मा देशलाई पाकिस्तानबाट स्वतन्त्र गराउँदै देशको पहिलो राष्ट्रपति पनि भए।

त्यतिबेला शेख हसिना आफैंले ढाका विश्वविद्यालयमा विद्यार्थी नेताका रूपमा आफूलाई स्थापित गरिन् । सन् १९७५ मा सैनिक विद्रोहका क्रममा मुजिबुर रहमान र उनको परिवारका अधिकांश सदस्य मारिए।

शेख हसिना र उनकी कान्छी बहिनी मात्र बचेका थिए किनभने उनीहरू त्यतिबेला विदेश यात्रामा थिए।

भारतमा निर्वासित जीवन बिताएपछि शेख हसिना सन् १९८१ मा बंगलादेश फर्किइन् र आफ्नो बुबाको राजनीतिक दल अवामी लिगको नेता भइन्।

उनले अन्य राजनीतिक दलहरूसँग मिलेर जनरल हुसेन मोहम्मद एरशादको सैन्य शासनविरुद्ध सडकमा प्रदर्शन गर्दै लोकतन्त्रको माग गरेकी थिइन्।

देशमा भएको विद्रोहले शेख हसिनालाई चाँडै राष्ट्रिय प्रतिमा बनायो। उनी पहिलो पटक सन् १९९६ मा निर्वाचित भएर सत्तामा आएकी थिइन्। तर, उनीमाथि धेरै सम्झौतामा भ्रष्टाचार र भारतको प्रभावमा रहेको आरोप पनि लागेको थियो।

पछि, उनी २००१ को चुनावमा उनको राजनीतिक सहयोगी-प्रतिद्वन्द्वी, बंगलादेश नेसनलिस्ट पार्टी (बीएनपी) का बेगम खालिदा जियासँग हारिन्।

राजनीतिक परिवारकी उत्तराधिकारी यी दुई महिलाले तीन दशकसम्म बंगलादेशको राजनीतिमा प्रभुत्व जमाए। उनलाई ‘ब्याटलिंग बेगम’ पनि भनिन्छ । बेगम उच्च परिवारकी मुस्लिम महिला हुन्।

यी दुई महिला नेताबीचको तिक्त राजनीतिक प्रतिस्पर्धाका कारण बंगलादेशमा बसहरुमा बम विष्फोट, अपहरण र गैरन्यायिक हत्याका घटना सामान्य बन्दै गएको विश्लेषकहरू बताउँछन्।

सन् २००९ मा हसिना फेरि सत्तामा आएकी थिइन् । यो निर्वाचन कार्यवाहक सरकारको निगरानीमा भएको हो । उनी एक सच्चा 'राजनीतिक सर्भाइभर' हुन्। उनी धेरै पटक जेलमा परेकी थिइन् र उनी जीवनमा धेरै आक्रमणबाट बच्न सफल भइन्।

सन् २००४ मा भएको आक्रमणका कारण उनको श्रवणशक्तिमा क्षति पुगेको थियो। उनलाई देश निकाला गर्ने प्रयास पनि भयो र उनीमाथि भ्रष्टाचारको आरोपमा कैयौँ मुद्दा पनि लगाइयो।

हसिनाले दिलाएको आर्थिक प्रगति

शेख हसिनाले शासन गरेको बंगलादेशले विपरित चित्र प्रस्तुत गर्‍यो। मुस्लिम बहुल बंगलादेश एक समय विश्वको सबैभन्दा गरिब देश थियो, उनकै नेतृत्वमा सन् २००९ देखि बंगलादेशले विश्वसनीय आर्थिक प्रगति हासिल गरेको हो।

बंगलादेश अहिले द्रुत गतीमा आर्थिक प्रगतिमा अघि बढिरहेको देश पनि हो, आर्थिक प्रगतिको मामिलामा छिमेकी भारतलाई पनि पछि पार्दै छ बंगलादेश।

पछिल्लो दशकमा बंगलादेशको प्रतिव्यक्ति आय तीन गुणाले बढेको छ। विश्व बैंकको अनुमान अनुसार बंगलादेशमा विगत दुई दशकमा २ करोड ५० लाख मानिस गरिबीबाट बाहिर निस्किएका छन् ।

बंगलादेशको आर्थिक प्रगतिको श्रेय देशको कपडा उद्योगलाई जान्छ। बंगलादेशको कुल निर्यातको अधिकांश हिस्सा कपडा उद्योगले ओगटेको छ र हालैका दशकहरूमा द्रुत रूपमा बढेको छ। बंगलादेशको यी उद्योगले युरोप, अमेरिका र एसियाका बजारमा आपूर्ति गर्छन्।

आफ्नै देशको स्रोत, ऋण र विकास सहायता लिएर हसिनाको सरकारले धेरै ठूला पूर्वाधार विकास परियोजनाहरू अघि बढाएको पनि छ। यसमा गंगा नदीमा २.९ अर्ब डलरको पद्मा पुल पनि सामेल छ।

तर, कोभिड महामारीपछि, बंगलादेश बढ्दो मुद्रास्फीति र बढ्दो खर्चसँग संघर्ष गरिरहेको छ। महंगी उच्च विन्दुमा छ, विदेशी मुद्रा सञ्चिति घटिरहेको छ र बंगलादेशको विदेशी ऋण सन् २०१६ देखि दोब्बर भएको छ।

आलोचकहरूले यसका लागि हसिना सरकारको व्यवस्थापनलाई जिम्मेवार ठहराएका छन् र ठूलो मात्रामा भ्रष्टाचारका कारण बंगलादेशको आर्थिक प्रगतिको फाइदा हसिनाको अवामी लिग पार्टीसँग नजिक भएकाहरूलाई मात्र पुगेको आरोप लगाएका छन्।

किन विवादमा परिरहिन् हसिना?

पछिल्लो आन्दोलन शेख हसिनाले सत्ता ग्रहण गरेपछि सामना गर्नुपरेको सबैभन्दा गम्भीर संकट हो। अत्यधिक विवादित चुनावी नतिजापछि यी प्रदर्शनहरू भएका हुन्। विवादित आम निर्वाचनमा उनको पार्टी लगातार चौथो पटक निर्वाचित भएको थियो।

राजीनामाको माग बढ्दै गएपछि शेख हसिना अडिग रहिन् । उनले आन्दोलनकारीलाई ‘आतंकवादी’ भन्दै आलोचना पनि गरिन्। उनले ‘आतंकवादी’ भन्दै उनीहरुको कडाइका साथ सामना गर्न सहयोग पनि मागेकी थिइन्।

ढाका र देशका अन्य भागहरूमा सरकारी जागिरहरूमा आरक्षण खारेज गर्ने मागका साथ सुरु भएको विरोध प्रदर्शन व्यापक सरकार विरोधी आन्दोलनमा परिणत भयो।

लोकतन्त्र र मानवअधिकारको मूल्यमा देशको प्रगति भएको आलोचकहरू बताउँछन् । हसिनाको शासनकालमा उनका राजनीतिक विपक्षी, मिडिया र विपक्षीलाई दमन गरिएको उनीहरुको आरोप छ ।

बंगलादेश सरकार र शेख हसिनाले सधैं यस्ता आरोप अस्वीकार गर्दै आएका छन्। तर, हालैका महिनाहरूमा, सरकार विरोधी प्रदर्शनमा संलग्न हजारौं राजनीतिक कार्यकर्ता र नागरिकहरू सहित BNP का धेरै वरिष्ठ नेताहरूलाई गिरफ्तार गरिएको छ।

कहिले देशमा बहुदलीय लोकतन्त्रका लागि लड्ने नेतामा आएको यो एउटा ठूलो परिवर्तन थियो ।

बंगलादेशका मानवअधिकार समूहहरूले पनि सन् २००९ यता सयौं मानिस बेपत्ता र गैरन्यायिक हत्याका बारेमा चिन्ता व्यक्त गरेका छन्।

शेख हसिनाको सरकारले यस्ता आरोपलाई ठाडै अस्वीकार गर्दै आएको छ । तर, उनको सरकारले यस्ता आरोपको छानबिन गर्न चाहने विदेशी पत्रकारको भ्रमणमा रोक पनि लगाएको थियो।

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

सम्बन्धित समाचार

गरिब देशहरुको सहयोगका लागि विश्व बैंकको ९३ अर्ब डलरको वित्तीय प्याकेज

१० वाणिज्य बैंकले ४ महिनामै कमाए अर्ब बढी नाफा, एनआइसी एसियाको सबैभन्दा धेरै

खप्तड लघुवित्तले आईपीओ जारी गर्ने, बिक्री प्रबन्धकमा प्रभु क्यापिटल नियुक्त

८ जिल्लामा विद्युत प्रणाली सुधारको काम सुरु

बिल एकम्यानको रणनीति : सस्तो सेयर किनेर व्यवस्थापन आफ्नै हातमा लिने

तीन कम्पनीको सेयर मूल्य समायोजन