नेपालको मौद्रिक क्षेत्रको स्थितिमा बदलाव: कर्जा प्रवाह र मुद्राप्रदायमा वृद्धि

BFIS News
2025 Apr Wed 18:45

नेपालको मौद्रिक क्षेत्रको स्थितिमा बदलाव: कर्जा प्रवाह र मुद्राप्रदायमा वृद्धि

काठमाडौं । नेपाल राष्ट्र बैंकको पछिल्ला तथ्याङ्क अनुसार, आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को आठ महिनामा नेपालको मौद्रिक क्षेत्रमा विभिन्न सूचकांकमा उल्लेखनीय वृद्धि र घटबढ भएको छ।

यद्यपि केही क्षेत्रमा सुधार देखिए पनि, समग्रमा आर्थिक विकासको गति मिश्रित देखिन्छ, जसले देशको मौद्रिक स्थिरता र वृद्धि भविष्यका चुनौतीहरू सँग जुध्न आवश्यकताहरूलाई स्पष्ट बनाउँछ।

विस्तृत मुद्राप्रदाय र विदेशी सम्पत्ति: वृद्धि र गिरावटको मिश्रण

यस अवधिमा विस्तृत मुद्राप्रदाय ४.८ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ, जुन अघिल्लो वर्षको ७.७ प्रतिशतको वृद्धिदरको तुलनामा कम छ। यो विकास दर घट्नु नेपालका मौद्रिक नीतिहरूमा केही समायोजनको संकेत हो।

त्यस्तै, वैदेशिक सम्पत्तिमा १५.६ प्रतिशतको वृद्धि देखिएको छ भने अघिल्लो वर्ष यो २२.५ प्रतिशत थियो। यी तथ्यांकले नेपालको विदेशी भण्डारको वृद्धि दरमा शिथिलता देखाउँछन्, जुन आगामी महिनामा मुद्रा व्यवस्थापन र कर्जा व्यवस्थापनमा थप दबाब उत्पन्न गर्न सक्छ।

सञ्चित मुद्रा र कर्जा वृद्धि: सकारात्मक परिवर्तन

सञ्चित मुद्रा ८.२ प्रतिशतले बढेको छ, जबकि अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यसमा १.८ प्रतिशतको कमी आएको थियो। यसले दर्शाउँछ कि नेपाली जनताको बचत प्रवृत्तिमा सुधार आएको छ। वार्षिक आधारमा २०८१ फागुन मसान्तमा सञ्चित मुद्रामा १८.७ प्रतिशतको वृद्धि भएको छ, जसको प्रभाव अर्थतन्त्रमा सकारात्मक देखिन्छ।

त्यसैगरी, कुल आन्तरिक कर्जा १.८ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ, जबकि अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यो ४ प्रतिशतले बढेको थियो। यसबाट अर्थतन्त्रमा कर्जा प्रवाहको गति केही कम भएको संकेत छ, जुन निजी क्षेत्रको विकास र उधारोको मागमा कमी ल्याउन सक्छ।

मौद्रिक क्षेत्रको निजी क्षेत्रमाथिको दाबी र निक्षेप वृद्धि

निजी क्षेत्रमाथिको मौद्रिक क्षेत्रको दाबी ६.८ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ, जुन अघिल्लो वर्षको ५.६ प्रतिशतको वृद्धिदरभन्दा बढी हो। यसले नेपालको निजी क्षेत्रको आर्थिक गतिबिधि र कारोबारी सुरक्षामा सुधारको संकेत दिन्छ।

बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूमा रहेको निक्षेप ४.३ प्रतिशतले बढेको छ, जसले नेपालको बैंकिङ क्षेत्रको स्थिरता र वित्तीय विश्वासलाई बल पुर्‍याउँछ। वार्षिक आधारमा बैंकमा रहेको निक्षेप ९.५ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ, जसले वृद्धि र खर्चको अनुपातमा सुधारको संकेत दिन्छ।

कर्जा प्रवाह र क्षेत्रीय असर: विविध प्रभाव

निजी क्षेत्रतर्फ कर्जा प्रवाह ६.० प्रतिशतले बढेको छ। यस वृद्धि सूचकांकमा वाणिज्य बैंकहरूको कर्जा प्रवाहमा ६.३ प्रतिशतको वृद्धि देखिन्छ, भने विकास बैंकहरूको कर्जा प्रवाहमा ३.१ प्रतिशत र वित्त कम्पनीहरूको ५.७ प्रतिशत वृद्धि भएको छ। यद्यपि, कर्जा प्रवाहका क्षेत्रीय असरहरू भिन्न छन्। औद्योगिक उत्पादन क्षेत्र, निर्माण, थोक र खुद्रा व्यापार, यातायात र सार्वजनिक सेवा क्षेत्रहरूमा कर्जा प्रवाहमा सकारात्मक वृद्धि भएको छ।

तरलता र ब्याजदर व्यवस्थापन: सन्तुलनको चुनौती

तरलता व्यवस्थापनमा कुल रु.१६००४ अर्ब १५ करोडको प्रशोचन गरिएको छ, जबकि ओभरनाइट तरलता सुविधा प्रयोग गरेर रु.२ अर्ब ७० करोड प्रवाह गरिएको थियो। यसले बैंकिङ क्षेत्रमा तरलता संकटको जोखिमलाई संकेत गर्छ। साथै, अमेरिकी डलर र भारतीय रुपैयाँ खरिदमा वृद्धि भएको देखिन्छ, जसले विदेशी विनिमय बजारमा दबाबलाई प्रतिबिम्बित गर्न सक्छ।

ब्याजदरमा केही गिरावट आएको छ, जहाँ ९१ दिने ट्रेजरी बिलको औसत ब्याजदर २.९३ प्रतिशत रहेको छ, जुन अघिल्लो वर्षको ३.०२ प्रतिशतको तुलनामा कम छ। यसरी ब्याजदरको घटबढले बैंक र वित्तीय संस्थाहरूको नीतिहरूमा केही लचिलोपन र प्रतिस्पर्धा बढाउँछ।

नेपालको मौद्रिक क्षेत्रका प्रमुख सूचकांकहरूमा वृद्धि र घटबढका मिश्रित असरहरू देखिन्छ। यद्यपि, मुद्राप्रदाय र कर्जा प्रवाहमा वृद्धि भएको छ, भने विदेशी सम्पत्ति र मौद्रिक क्षेत्रका दाबीमा कमी आएको छ। यसले अर्थतन्त्रको दीर्घकालीन स्थिरता र वृद्धिमा चुनौतीहरूको संकेत गर्छ।

बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूको नीतिहरू र ब्याजदरको व्यवस्थापन आगामी महिनामा नेपालको अर्थतन्त्रको स्थिरता र वृद्धिमा महत्वपूर्ण भूमिका निभाउनेछन्।