मोबाइल प्रविधिबाट वित्तीय बचतमा तीव्र वृद्धिः विकासशील अर्थतन्त्रहरूमा वित्तीय पहुँचको नयाँ युग

  • BFIS News
  • 2025 Jul Thu 11:30
मोबाइल प्रविधिबाट वित्तीय बचतमा तीव्र वृद्धिः विकासशील अर्थतन्त्रहरूमा वित्तीय पहुँचको नयाँ युग

वाशिङटन, जुलाई १६, २०२५ — विश्व बैंक समूहको ग्लोबल फिनडेक्स २०२५ प्रतिवेदन अनुसार, विकासशील देशहरूमा बैंक वा अन्य वित्तीय खाताको प्रयोग गर्ने वयस्कहरूको संख्या ऐतिहासिक रूपमा उच्च बिन्दुमा पुगेको छ। यो वृद्धिले औपचारिक बचतलाई पनि तीव्र रूपमा बढाएको छ। मुख्यतः मोबाइलफोन प्रविधिको योगदानले यस्तो वित्तीय समावेशीकरणलाई तीव्र बनाएको हो। २०२१ मा ५% रहेको मोबाइल–मनी खातामार्फत बचत गर्ने वयस्कहरूको संख्या २०२४ मा १०% पुगेको छ।

२०२४ मा विकासशील अर्थतन्त्रमा ४०% वयस्कहरूले बैंक वा वित्तीय संस्थामा बचत गरेका छन्, जुन २०२१ को तुलनामा १६ प्रतिशत अंकले वृद्धि हो—यो गत एक दशकमा सबैभन्दा तीव्र वृद्धिदर हो। यस्तो बचतले राष्ट्रिय वित्तीय प्रणालीलाई सुदृढ बनाउने र लगानी, नवप्रवर्तन तथा आर्थिक विकासमा टेवा पुर्‍याउने विश्वास गरिएको छ। अफ्रिकामा मात्रै औपचारिक बचत गर्नेको प्रतिशत १२ अंकले बढेर ३५% पुगेको छ।

विश्व बैंक समूहका अध्यक्ष अजय बङ्गाले भने, “वित्तीय समावेशीकरणले जीवन परिवर्तन गर्नसक्ने मात्र होइन, सम्पूर्ण अर्थतन्त्रलाई नै रुपान्तरण गर्नसक्छ। डिजिटल वित्तीय प्रणालीद्वारा यस सम्भावनालाई वास्तविकतामा रूपान्तरण गर्न सकिन्छ, तर त्यसका लागि आवश्यक पूर्वाधारहरू तयार गर्नुपर्छ। हामी डिजिटल परिचयपत्र, सामाजिक सुरक्षा प्रणाली, भुक्तानी प्रणाली तथा नियामक अवरोध हटाउने काममा सहयोग गरिरहेका छौं।”

गेट्स फाउन्डेसनका अध्यक्ष बिल गेट्सले भने, “अब अधिक व्यक्तिहरू—विशेषगरी महिलाहरू र पछाडि पारिएका वर्गहरू—सँग भविष्यमा लगानी गर्ने र आर्थिक सुरक्षा निर्माण गर्ने वित्तीय उपकरणहरू छन्। यो साँच्चिकै प्रगति हो। समावेशी वित्तीय प्रणाली, डिजिटल पूर्वाधार र जडान विस्तारमा लगानी गर्नु अब प्रमाणित उपाय हो।”

फिनडेक्स २०२५ का अन्य मुख्य निष्कर्षहरू:

 विश्वभर लगभग ८०% वयस्कहरूसँग वित्तीय खाता छ, जुन २०११ मा ५०% थियो।

 अझै पनि १.३ अर्ब वयस्क वित्तीय सेवाबाट बाहिर छन्। तीमध्ये करिब ९० करोडसँग मोबाइलफोन छन्, र ५३ करोडसँग स्मार्टफोनसमेत छ।

 डिजिटल वित्तीय सेवाले लैङ्गिक असमानता घटाउँदैछ: विश्वभर महिलाको खाताको स्वामित्व ७७% पुगेको छ भने पुरुषको ८१% छ। विकासशील देशहरूमा महिलाहरूको खाताको स्वामित्व २०११ को ३७% बाट २०२४ मा ७३% पुगेको छ।

 पहिलो पटक, व्यक्तिगत मोबाइल फोनको स्वामित्व र इन्टरनेट प्रयोगसम्बन्धी तथ्याङ्क पनि समावेश गरिएको छ: ८६% वयस्कसँग मोबाइल फोन छ भने ६८%सँग स्मार्टफोन छ। तर, ४ अर्ब मोबाइल प्रयोगकर्ताहरूमा केवल आधाले मात्र आफ्नो फोनमा पासवर्ड प्रयोग गर्छन्।

डिजिटल भुक्तानीमा वृद्धिः

२०२४ मा विकासशील देशहरूमा ४२% वयस्कले खुद्रा वा अनलाइन डिजिटल भुक्तानी गरेका छन्, जुन २०२१ को तुलनामा ७ प्रतिशत अंकले बढी हो। सरकारले दिने भुक्तानीमध्ये तीन चौथाई खातामार्फत दिइन्छ, जसले चोरी रोक्न र रकम सही व्यक्तिलाई पुर्‍याउन मद्दत पुर्‍याउँछ।

क्षेत्रगत अवलोकनहरू:

 पूर्वी एशिया र प्रशान्त: ८६% वयस्कसँग स्मार्टफोन, ८३%सँग वित्तीय खाता—विश्वमा डिजिटल पहुँचमा अग्रणी।

 युरोप र मध्य एशिया: इन्टरनेट प्रयोग र सामाजिक सञ्जाल संलग्नतामा उच्चतम दर, मोबाइल स्वामित्व ९४%।

 ल्याटिन अमेरिका र क्यारिबियन: ७०% वयस्कसँग खाता, आधाभन्दा धेरैले फोन वा कार्डद्वारा डिजिटल प्रयोग गर्छन्।

 मध्यपूर्व र उत्तर अफ्रिका: खाताको स्वामित्व २०२१ मा ४५% बाट २०२४ मा ५३% पुग्यो; औपचारिक बचत ११% बाट १७%।

 दक्षिण एशिया: ८०% वयस्कसँग खाता, भारतको प्रभाव ठूलो—९०% पुरुष र महिला दुवैसँग खाता, ६५%सँग मोबाइल फोन।

 अफ्रिका: खाताको स्वामित्व ४९% बाट ५८% पुग्यो, मोबाइल–मनी खाताको प्रयोगमा विश्वकै अगाडि।

मोबाइल प्रविधिको बढ्दो प्रयोगले विकासशील देशहरूमा वित्तीय समावेशीकरणलाई तीव्र बनाइरहेको छ। तर, डिजिटल सुरक्षाको ख्याल नगरे सुरक्षा चुनौतीहरू पनि बढ्ने सम्भावना रहेको फिनडेक्स प्रतिवेदनले चेतावनी दिएको छ।

शेयर गर्नुहोस

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

प्रतिक्रिया