सुनको भाउले बनायो नयाँ रेकर्ड, एकैदिन तोलामा ४ हजार रुपैयाँले बढेर एक लाख ७४ हजार पुग्यो, यस्तो छ कारण

BFIS News
2025 Mar Fri 11:53

काठमाडौं । सुनको भाउले आज नयाँ रेकर्ड कायम गरेको छ । नेपाल सुन–चाँदी व्यवसायी महासंघका अनुसार शुक्रबार (चैत १ गते) छापावाल सुन प्रतितोला ४ हजार रुपैयाँले बढेर १ लाख ७४ हजार ५०० रुपैयाँ कायम भएको छ ।

यसअघि बिहीबार भने छापावाल सुन प्रतितोला १ लाख ७० हजार ५०० रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो । पछिल्लो समय अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको मूल्य बढेसँगै नेपाली बजारमा सुनको मूल्यले नयाँ रेकर्ड कायम गरेको हो ।

यता, आज चाँदीको भाउ भने तोलामा २० रुपैयाँले बढेर २ हजार ५० रुपैयाँ कायम भएको छ । बिहीबार चाँदीको भाउ प्रतितोला २ हजार रुपैयाँ कायम रहेको थियो ।

किन बढिरहेको छ सूनको मूल्य

तिव्र रूपमा फैलिएको विश्वव्यापी आर्थिक अनिश्चितताले सुनको भाउ मात्रै होइन अन्य धेरै वटा क्षेत्रमा प्रभाव पारेको छ । यो अनिश्चितताको मुख्य स्रोत, निसन्देह, अमेरिकी प्रशासनको ठूला व्यापारिक साझेदारहरूमाथि लगाउने ट्यारिफ योजनाहरूको अगाडि-पछाडिको निर्णय प्रक्रियाले उत्पन्न गरेको अवस्था रहेको विश्लेषकहरुले बताएका छन् ।

बढ्दो तनाव, अनिश्चित समयसीमा, र गत हप्ताको मजबुत अमेरिकी डलर वृद्धिको उल्टो प्रवृत्तिले पछिल्ला दिनमा सुनको मूल्य बढिरहेको छ ।

शुक्रवार अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको मूल्य $२९८६ प्रति औंसमा कारोबार भइरहेको छ । ट्रम्प प्रशासनले व्यापक रूपमा २५% ट्यारिफ लागू हुनेमा कुनै सन्देह नरहेको स्पष्ट पारिसकेको छ । त्यसपछि देखिएको जोखिम बहिष्कारको तीव्र लहरले सुनको मूल्य सजिलै अहिलेको अवस्थामा आइपुगेको विश्लेषकहरु बताउछन् । मंगलबार अमेरिकी बजार खुलेपछि भने सुनको मूल्य केही समायोजन भएको थियो । सुनको तीव्र वृद्धिलाई अमेरिकी डलरको एकैसाथ भएको पुनरुद्धारले सीमित राख्यो, किनभने अमेरिकी ट्यारिफ घोषणापछि साझेदार देशहरूको अपरिहार्य प्रतिक्रिया आउनु स्वाभाविकै थियो।

लगानीकर्ताहरू सुरक्षित सम्पत्तिहरूमा लगानी गर्न खोज्दा सुनको मूल्यले नयाँ रेकर्ड बनाएको हो । ट्रम्प प्रशासनले ट्यारिफबारे अस्थिर नीति देखाउँदै कहिले कडाइ गर्ने त कहिले केही सहज बनाउने निर्णय गरे सँगै सुनको भाउमा तिव्र उताचढाव देखिएको हो ।

यो घटनाक्रमले देखाउँछ कि बजारमा ट्रम्प ट्यारिफ नै प्रमुख विषय रहेको छ । गैर-कृषि रोजगारी (NFP) संख्या पुनः अनुमानभन्दा तल रह्यो, जसले अमेरिकी श्रम बजारमा चिन्ताजनक प्रवृत्ति देखाएको छ। अघिल्लो महिनाको तथ्यांक झनै तल समायोजन गरिएको थियो। यस प्रकारको प्रतिवेदनले सुनको मूल्यलाई अझ बढावा दिन सक्थ्यो—किनभने यसले थप अनिश्चितता ल्याउँछ र फेडरल रिजर्भलाई मौद्रिक नीतिमा सहजता ल्याउन दबाब दिन सक्छ। तर, फेडका अध्यक्ष जेरोम पावेलले ह्वाइट हाउसको वित्तीय नीतिहरूमा अझ स्पष्टता नआएसम्म केन्द्रीय बैंकले कुनै कदम नचाल्ने बताएपछि यो प्रभाव कम भएको देखियो।

अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको भाउ बढ्नुका प्रमुख कारणहरू निम्न छन्:

१. विश्वमै आर्थिक अनिश्चितता

- जब विश्वभर आर्थिक संकट, वित्तीय अस्थिरता, वा मंदीको डर बढ्छ, लगानीकर्ताहरू सुनलाई सुरक्षित सम्पत्तिको रूपमा हेर्छन्, जसले माग बढाउँछ र भाउ उच्च बनाउँछ।

- आर्थिक मन्दी, बैंक दिवालियापन, वा ऋण संकटको समयमा सुनको भाउ सामान्यतया उकालो लाग्छ।

२. मुद्रास्फीति (Inflation)

- जब मुद्रास्फीति (महँगी दर) बढ्छ, कागजी मुद्राको खरिद क्षमता घट्छ।

- सुनलाई मुद्रास्फीति विरुद्ध सुरक्षित लगानी मानिन्छ, जसका कारण मुद्रास्फीति उच्च हुँदा यसको मूल्य बढ्ने प्रवृत्ति देखिन्छ।

३. केन्द्रीय बैंकहरूको नीतिहरू

- यदि फेडरल रिजर्भ (Fed) वा अन्य केन्द्रीय बैंकहरूले ब्याजदर घटाउँछन् भने, बैंक बचत र बाँडफाँडमा कम फाइदा हुँदा लगानीकर्ताहरू सुनतर्फ आकर्षित हुन्छन्।

- जब अमेरिकी फेडरल रिजर्भले ब्याजदर बढाउँछ, अमेरिकी डलर बलियो हुन्छ, जसले सुनको मूल्यलाई दबाव दिन्छ। तर ब्याजदर घट्दा सुन महँगो बन्छ।

४. डलरको मूल्यमा उतार-चढाव

- अमेरिकी डलर र सुनको मूल्य बीच उल्टो सम्बन्ध रहन्छ।

- जब डलर कमजोर हुन्छ, सुनको भाउ बढ्छ किनभने अन्य मुद्रामा किन्ने व्यक्तिहरूका लागि यो सस्तो लाग्छ।

५. भू-राजनीतिक तनावहरू

- युद्ध, अन्तर्राष्ट्रिय तनाव, आतंकवादी हमलाहरू, वा राजनीतिक संकटको बेला लगानीकर्ताहरू सुरक्षित सम्पत्तिका रूपमा सुनतर्फ आकर्षित हुन्छन्।

- हालैका रूस-युक्रेन युद्ध, इजरायल-हमास द्वन्द्व, वा चीन-अमेरिका व्यापार तनावका कारण सुनको मूल्यमा वृद्धि भएको थियो।

६. आपूर्ति र माग (Supply & Demand)

- यदि सुनको उत्पादनमा कमी आउँछ (जस्तै खानी उत्खनन कम हुनु) वा प्रमुख निर्यातकर्ता राष्ट्रहरूले निर्यातमा रोक लगाउँछन् भने मूल्य बढ्छ।

- माग बढी हुँदा पनि भाउ बढ्छ, जस्तै भारत र चीनमा विवाह तथा चाडपर्वको समयमा सुनको माग अत्यधिक हुने भएकाले यसको मूल्यमा वृद्धि हुन्छ।

७. लगानीकर्ताहरूको मनोवैज्ञानिक प्रभाव

- जब बजारमा अन्य लगानी विकल्पहरू जोखिमपूर्ण देखिन्छन्, लगानीकर्ताहरू सुरक्षित सम्पत्तिको रूपमा सुन खरीद गर्छन्, जसले भाउ बढाउँछ।

- लगानीकर्ताहरूको ठूलो समूहले सुनमा लगानी गर्दा यसको मूल्य स्वाभाविक रूपमा वृद्धि हुन्छ।

८. ETF (Exchange-Traded Funds) को प्रभाव

- सुनमा आधारित ETF (जस्तै SPDR Gold Trust) मा माग बढ्दा, सुनको वास्तविक बजार मूल्य पनि बढ्ने गर्छ।

सुनको मूल्य वृद्धि बहुआयामिक कारणहरूले प्रभावित हुन्छ। आर्थिक अनिश्चितता, मुद्रास्फीति, ब्याजदर, डलरको उतार-चढाव, भू-राजनीतिक अस्थिरता, तथा आपूर्ति-माग जस्ता तत्वहरूले यसको मूल्यलाई निरन्तर प्रभावित पार्ने गर्छन्।