सफल व्यक्ति र असफल व्यक्तिको सोच, व्यवहार र जीवनदृष्टि

खेम राज ओझा
2025 Oct 07 15:23

सफल व्यक्ति र असफल व्यक्तिको सोच, व्यवहार र जीवनदृष्टि

काठमाडौं। जीवनमा सफलता र असफलता एकै सिक्काका दुई पाटा हुन्। तर ती दुबै अवस्थाको कारण हाम्रो सोच, व्यवहार र निर्णयले तय गर्छ। कुनै व्यक्ति जन्मदेखि नै सफल हुँदैन, न त असफलता उसको भाग्यमा लेखिएको हुन्छ। फरक त केवल दृष्टिकोण, बानी, सोच र काम गर्ने तरिकामा हुन्छ। प्रस्तुत चित्रमा सफल र असफल व्यक्तिका विशेषताहरूलाई राम्ररी चित्रण गरिएको छ, जसको विश्लेषणले हामीलाई जीवनको वास्तविक दिशा देखाउँछ। सकारात्मक सोच आधा सफलता हो।

१. सहयोग गर्ने बानी बनाउने विपरीत आलोचना गर्ने बानी

सफल व्यक्ति सधैं सहयोगी हुन्छ। ऊ अरूको सफलता देखेर खुसी हुन्छ र जहाँ आवश्यक हुन्छ, सहयोगका हात बढाउँछ। सहयोगले सम्बन्ध बलियो बनाउँछ र समूहमा आत्मविश्वास बढाउँछ।

तर असफल व्यक्ति सधैं आलोचना गर्छ। ऊ अरूको काममा कमजोरी खोज्ने र दोष देखाउने प्रयास गर्छ। आलोचना गर्ने बानीले केवल दूरी बढाउँछ र सकारात्मकता घटाउँछ। त्यसैले सफलता चाहनेले सहयोग गर्ने संस्कार अपनाउनुपर्छ।

२. गल्ती स्वीकार्ने विपरीत अरूलाई दोष दिने

सफल व्यक्तिको अर्को प्रमुख गुण हो—गल्ती स्वीकार्ने साहस। ऊ आफैंको कमजोरी पहिचान गर्छ र सुधार गर्ने प्रयास गर्छ। गल्तीबाट सिक्नेले निरन्तर प्रगति गर्छ।

तर असफल व्यक्ति सधैं दोष अरूलाई थोपार्छ। गल्तीको जिम्मेवारी लिन नसक्दा ऊ कहिल्यै सुधारतर्फ बढ्दैन। त्यसैले आत्मसमीक्षा सफलताको पहिलो पाटो हो।

३. परिवर्तन चाहने विपरीत परिवर्तन देखी डराउने

जीवन परिवर्तनशील छ। सफल व्यक्ति परिवर्तनलाई अवसरको रूपमा हेर्छ। ऊ नयाँ सोच र प्रविधि आत्मसात गर्न सधैं तयार हुन्छ। परिवर्तनले नयाँ बाटो खोल्छ र आत्मविकासका ढोका खोल्छ।

तर असफल व्यक्ति परिवर्तनसँग डराउँछ। ऊ पुरानै तरिका र सोचमा अड्किन्छ। परिणामतः समयसँग पछि पर्छ। सफल बन्न परिवर्तनलाई स्वीकार्नुपर्छ, नकि डराउन।

४. कार्यतालिका बनाउने विपरीत लक्ष्य नबनाउने

सफल व्यक्ति योजनाबद्ध हुन्छ। ऊ आफ्नो समयको सदुपयोग गर्छ, प्राथमिकता निर्धारण गर्छ र लक्ष्यअनुसार काम गर्छ। दैनिक कार्यतालिकाले अनुशासन र उपलब्धि दुबै ल्याउँछ।

असफल व्यक्ति भने लक्ष्य नै बनाउँदैन। उसले समयको मूल्य बुझ्दैन, जसका कारण उसले अवसर गुमाउँछ। लक्ष्यविहीन जीवन दिशाविहीन जहाज जस्तै हो।

५. माफ गर्न सक्ने विपरीत मनमा द्वेष राख्ने

सफल व्यक्ति ठूलो हृदयको हुन्छ। ऊ अरूको गल्तीलाई माफ गर्न जान्दछ। माफ गर्न सक्नेले मन हल्का बनाउँछ र नयाँ अवसरका लागि तयार रहन्छ।

असफल व्यक्ति भने मनमा रिस र द्वेष राख्छ। ऊ विगतमा अड्किन्छ र आफ्नै उर्जा नष्ट गर्छ। रिस र घृणाले मानिसको सोचमा अन्धकार ल्याउँछ।

६. कृतज्ञता र प्रशंसा गर्ने विपरीत सबै श्रेय आफैं लिन खोज्ने

सफल व्यक्ति कृतज्ञ हुन्छ। ऊ आफ्नो सफलता अरूको सहयोग र भागीदारीको फल ठान्छ र सहकर्मीहरूको प्रशंसा गर्छ। यसले टीम भावना बढाउँछ।

तर असफल व्यक्ति सबै श्रेय आफैं लिन खोज्छ। उसले अरूको योगदान बेवास्ता गर्छ, जसले असन्तुष्टि र विवाद निम्त्याउँछ।

७. दैनिक अध्ययन गर्ने विपरीत अरूको मात्र कुरा गर्ने

सफल व्यक्ति सधैं सिक्ने प्रक्रियामा रहन्छ। ऊ पुस्तक पढ्छ, नयाँ विचार सुन्छ र ज्ञानमा लगानी गर्छ। निरन्तर अध्ययनले उसलाई समयअनुसार सक्षम बनाउँछ।

असफल व्यक्ति भने अरूको कुरा मात्र गर्छ। ऊ गफमा रमाउँछ तर कर्ममा कमजोर रहन्छ। ज्ञानबिना विचार निष्क्रिय हुन्छ।

८. नवीन सोच र नयाँ कुरा सिक्ने चाहना विपरीत पुरानै सोचमा अड्किने

सफल व्यक्ति कहिल्यै "म सबै जान्दछु" भन्दैन। ऊ सधैं नयाँ कुरा सिक्ने प्रयास गर्छ—चाहे सानो होस् वा ठुलो। समयको मागअनुसार आफूलाई अद्यावधिक राख्नेले मात्र प्रगति गर्न सक्छ।

तर असफल व्यक्ति पुरानै सोचमा अड्किन्छ र नयाँ कुरा सिक्न हिचकिचाउँछ। त्यसैले ऊ प्रतिस्पर्धामा पछि पर्छ।

९. योजनाबद्ध र अनुशासित कार्यशैली विपरीत योजनाविहीनता

सफलता योजनाबद्ध र अनुशासित जीवनबाट सुरु हुन्छ। सफल व्यक्ति आफ्नो दिनको योजना बनाउँछ, प्राथमिकता तोक्छ र निरन्तरता कायम राख्छ। ऊ लक्ष्यमा केन्द्रित रहन्छ र कठिनाइलाई अवसरका रूपमा हेर्छ।

असफल व्यक्ति भने योजनाविहीन हुन्छ, ऊ जस्तोसुकै परिस्थिति आए पनि भावनामा बग्छ र स्थायित्व कायम राख्न सक्दैन।

१०. सकारात्मक सोच र आत्मबल विपरीत नकारात्मकता र निराशा

सफल व्यक्ति सधैं सकारात्मक सोच राख्छ। ऊ कठिन परिस्थिति आएको बेला पनि आशा र धैर्य कायम राख्छ। सकारात्मक सोचले उर्जा, आत्मबल र प्रेरणा दिन्छ।

तर असफल व्यक्ति निराशावादी हुन्छ। ऊ समस्यामा अड्किन्छ र समाधान खोज्दैन। उसले “मसंग केहि हुन सक्दैन” भन्ने सोच राख्छ, जसले उसलाई थला पार्छ।

सफल र असफल व्यक्तिबीचको मुख्य फरक मानसिकता हो। सफल व्यक्ति ‘म गर्छु’ भन्ने सोच राख्छ, असफल व्यक्ति ‘मबाट हुँदैन’ भन्छ। सफलता कुनै संयोग होइन—यो निरन्तर प्रयास, सही सोच र सकारात्मक दृष्टिकोणको परिणाम हो।

हामी सबैमा सफल बन्ने शक्ति छ। तर त्यो शक्ति तब मात्र सक्रिय हुन्छ जब हामी आफ्ना कमजोरी स्वीकार गर्छौं, अरूको सहयोग गर्छौं, परिवर्तनसँग डराउँदैनौं र हरेक दिन केही नयाँ सिक्ने प्रयास गर्छौं।

जीवनमा सानो सोच र व्यवहारको परिवर्तनले ठूला उपलब्धि ल्याउन सक्छ। त्यसैले आजैदेखि आलोचना होइन, सहयोग गर्ने; रिस होइन, माफ गर्ने; डर होइन, प्रयास गर्ने बानी बसालौँ। सफलताको बाटो त्यहीँबाट सुरु हुन्छ।

(खेम राज ओझा हाल ड्रिप्रोक्स लघुवित्तमा अधिकृत छन्।)