किन खस्किरहेको छ जापानको अर्थव्यवस्था ?

BFIS News
2024 Feb Sat 08:38

काठमाडौं । जापानलाई पछि पार्दै जर्मनी विश्वको तेस्रो ठूलो अर्थतन्त्र बनेको तथ्याङ्क सार्वजनिक भइरहेका छन्। बिहीबार सार्वजनिक गरिएको तथ्यांकअनुसार जापान चौथो स्थानमा झरेको छ।

विश्लेषकहरूले यी तथ्याङ्कले जापानको अर्थतन्त्र लगातार आफ्नो उत्पादकत्व र प्रतिस्पर्धात्मकता गुमाउँदै गएको तथ्यको साक्षी भएको उल्लेख गरेका छन्। त्यहाँको जनसंख्या पनि निरन्तर घट्दै गएको छ। त्यहाँ बालबालिकाको जन्मदर घट्दै गएको र जनसंख्याको औसत उमेर पनि बढिरहेको छ।

जापान चौथो स्थानमा पुग्ने पहिल्यै अनुमान गरिएको थियो। अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आईएमएफ) ले यसअघि नै यसबारे आफ्नो अनुमान व्यक्त गरिसकेको थियो। २०१० सम्ममा जापान संयुक्त राज्य अमेरिकापछि संसारको सबैभन्दा ठूलो अर्थव्यवस्था भएको मुलुक थियो। २०१० मा जापानलाई पछि पार्दै चीन दोस्रो स्थानमा आएको थियो।

सरकारी तथ्याङ्क अनुसार सन् २०२३ को लागि डलरको हिसाबले जापानको जीडीपी ४.२ ट्रिलियन डलर थियो। त्यसको तुलनामा जर्मनी ४.५ ट्रिलियन डलरको जीडीपीका साथ विश्वव्यापी रूपमा तेस्रो स्थानमा आएको हो। यो परिवर्तन विशेष गरी येनको मूल्यमा आएको गिरावटको कारण हो, जुन २०२२ र २०२३ मा डलरको तुलनामा १८ प्रतिशतभन्दा बढीले घटेको थियो। यसमा गत वर्षको सात प्रतिशतले गिरावट पनि समावेश छ । बैंक अफ जापानको ऋणात्मक ब्याजदर कायम राख्ने निर्णयले पनि मुद्राको गिरावटमा योगदान पुर्‍यायो।

जापानको अर्थतन्त्र अक्टोबर र डिसेम्बर बीचको त्रैमासिकमा ०.४ प्रतिशतले संकुचित भएको थियो। तर, २०२२ को तुलनामा यसको जीडीपी १.९ प्रतिशतले बढेको थियो।

जापान र जर्मनी दुबैले आफ्नो अर्थव्यवस्था साना र मझौला उद्योगहरूको सहयोगमा निर्माण गरेका छन्, जसको उत्पादकत्व बलियो छ। तर युरोको सुदृढीकरणबाट जर्मनीलाई फाइदा भएको छ भने जापानको मुद्रा येन कमजोर भएको छ।

जापानको प्रमुख समस्या बढ्दो बुढेसकालको जनसंख्या हो, जसका कारण कामदारको अभाव छ। यसलाई समाधान गर्ने एउटा उपाय भनेको आप्रवासीहरूलाई आमन्त्रित गर्नु हो, तर जापानले विदेशी कामदारहरूप्रति कडा व्यवहार गरेको छ।

दोस्रो विकल्प रोबोटको प्रयोग हो जसले मानिसलाई प्रतिस्थापन गर्न सक्छ तर यसको विकास अझै त्यो स्तरसम्म भइसकेको छैन कि जसले श्रमिकको आवश्यकतालाई प्रतिस्थापित गर्न सकोस्।

जापान र जर्मनीका चुनौतिहरू

एएफपीको रिपोर्टअनुसार जापान र जर्मनी दुवै निर्यातमा धेरै निर्भर छन् र कैयौं चुनौतीहरू सामना गरिरहेका छन्। त्यसमा पनि जापानले जनशक्ति अभावको सामना गरिरहेको छ, जुन घट्दो जनसंख्या र कम जन्मदरले अझ बढाएको छ। अर्कोतर्फ जर्मनीले पनि श्रमिक अभाव, युरोपेली केन्द्रीय बैंकको नीतिमा आएको परिवर्तन र कामदारको अभावको सामना गरिरहेको छ।

चमत्कारिक देशको खस्कँदो अवस्था

ऐतिहासिक रूपमा, जापानलाई 'आर्थिक चमत्कार' गर्ने देश पनि भनिन्छ। किनकि दोस्रो विश्वयुद्धमा पूर्ण रूपमा ध्वस्त भएर विश्वको दोस्रो ठूलो अर्थतन्त्रसम्म पुगेको जापानले जसरी आफूलाई उचालेको थियो कि त्यो कुनै चमत्कारभन्दा कम थिएन।

१९७० र १९८० को दशक जापानको समय थियो जब यसका उत्पादनहरू टिभीदेखि कारसम्म विश्वका सबै बजारहरूमा शासन गर्थे। तर पछिल्ला केही वर्षयता उसका ठूला कम्पनीहरु कमजोर बन्दै गएका छन्।

यसको पछाडि होन्डा र पानासोनिक जस्ता प्रसिद्ध र लोकप्रिय ब्रान्डहरू स्थापना गर्ने सोइचिरो होन्डा र कोनोसुके मात्सुशिता जस्ता उद्यमीहरूको कडा मिहिनेत पनि थियो। गरिबीबाट माथि उठेका यस्ता उद्यमीहरूका करण एक समय यस्तो पनि थियो जब मेड इन जापानलाई गुणस्तरको ग्यारेन्टीको रुपमा मानिन्थ्यो।