के पैसा खराब छ ? के पैसाले हामीलाई धनी बनाउँछ ? (सुमन पौडेलको लेख)

काठमाडौं । के पैसा खराब छ ? के पैसाले खराब बानी ल्याउँछ ? के पैसा खराब चीजहरुको मूल कारण हो ? यी प्रश्नहरु बारम्बार उठेका छन् । के हामीलाई थाहा छ ? हाम्रो शिक्षा प्रणालीको सबैभन्दा ठूलो असफलता के हो ? त्यो हो स्कूल र कलेजहरुमा वित्तीय शिक्षाको बारेमा केही पनि नपढाईनु । जीवनको सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा पैसाको बारेमा हामीलाई स्कूल कलेजमा कहिल्यै पढाईदैन । हामीले विद्यालयमा पैसाको बारेमा कुन अध्यायमा कहिलै पढ्यौँ ? हामीलाई वित्तीय ज्ञान प्रदान गर्न कुन शिक्षक कहिले आउनुभयो ? यो धेरै लाजमर्दो कुरा हो । जीवनको सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुराको ज्ञान हामीले सही र उत्तम उमेरमा प्राप्त गर्दैनौँ त्यो उमेर जसमा सिकेका कुराहरु मृत्युसम्म याद रहन्छ ।

आजको समयमा हामी पैसाको बारेमा सोच्दैछौ जुन भविष्यको लागि जीवनमा अक्सिजन जत्तिकै महत्वपूर्ण छ । जब हामीले कोही धनी मानिस महँगो कार चलाउँदै पाँच तारे होटलमा खाना खाईरहेका देख्छौँ हामीलाई लाग्छ त्यो मानिसले कुनै न कुनै गैर कानुनी कामबाट आर्जित सम्पत्ति उडाईरहेको हुनुपर्छ । मेहनत र इमानदारीले यति धेरै पैसा कसैले कमाउन सक्दैन, धेरै मानिसहरुको यो सोच आज पनि परिवर्तन भएको छैन । धेरै मानिसहरु अझै पनि पैसाको माया सबै खराब चीजहरुको कारण हो भन्नेमा विश्वास गर्छन् तर पैसालाई माया गर्नु नराम्रो कुरा होइन ।

पैसाको अभाव हुनु एकदमै नराम्रो कुरा हो । केही मानिसहरु भन्छन् सबै कुरा राम्रो छ तर पैसा कमाउन धेरै गाह्रो छ । त्यसोभए, के गरिब रहन सजिलो छ ? धनी मानिस एक पटक मर्छ तर गरिब जीवनमा धेरै पटक मर्छ । पैसा नराम्रो होइन, नराम्रो कुरा के हो भने हामी त्यही काम गरिरहन्छौँ जसलाई मनदेखि घृणा गछौँ । बिहानदेखि बेलुकासम्म काम गरेर पनि हात खाली हुन्छ भने यो नराम्रो हो । अधिकांश जनता ऋणमा जाँदैछन यो नराम्रो हो । दाजुभाईहरु पैसाको लागि लडिरहेका छन् यो नराम्रो हो । पैसाको लागि अवैध काम गर्नु यो नराम्रो हो । त्यसैले पैसा कसरी खराब छ ? पैसा त पैसै हो ।

आजको सबैभन्दा ठूलो प्रश्न के हो भने, के पैसाले हामीलाई धनी बनाउँछ ? सोचौँ, केही मानिसहरुले भन्नेछन् पक्कै पनि बनाउँछ तर पैसाले हामीलाई धनी बनाउँदैन । हामीले करोडपति बनेपछि पनि ऋणमा डुबेका धेरै मानिसहरुलाई देखेका छौ । कतिपय मानिसहरु पनि छन् जसको घर लिलामी भयो र उनीहरु सडकमै छन् कुनै बेला उनीहरुसँग अथाह सम्पत्ति थियो । कौन बनेगा करोडपति का विजेता सुनिल कुमार ५ करोड जितेर धनी बनेका थिए तर आज उनी साधारण जीवन जिइरहेका छन् । यहाँ धेरै उदाहरणहरु छन् जहाँ मानिसहरुले पैसा कमाए तर पैसाको बारेमा उनीहरुको सोच विल्कुल शून्य थियो र उनीहरुको अवस्था पहिलेको भन्दा खराब हुदै गयो । पैसा कमाउनु भन्दा पैसा बुझ्नु महन्वपूर्ण छ । एकजना मानिसले गल्फ क्लबको धेरै महँगो सदस्यता खरिद गर्यो सायद उ खेलको लागि पागल हुन सक्छ । उसले बजारबाट धेरै महँगो गल्फ स्टिक्स र पञ्जाहरु किनेको थियो तर गल्फका सबै उन्नत उपकरण भए पनि उसको खेल निकै औसत थियो । किनभने उसले गल्फ सिक्न पैसा खर्च गरेन । यदि उसले गल्फ क्लासमा लगानी गरेको भए उसको गल्फ अझ राम्रो हुन सक्थ्यो । हाम्रो पनि यस्तै अवस्था छ । आफ्नो मिहिनेतले कमाएको पैसाबाट हामीले करोडौँ रुपैया सम्पत्तिमा लगानी गछौँ, शेयर बजारमा लगानी गछौँ, धेरै महँगो कार किन्छौँ, विदेश भ्रमणमा पैसा खर्च गछौँ तर वित्तिय ज्ञानमा हाम्रो लगानी शून्य छ ।

धेरैलाई लाग्न सक्छ पैसा बनाउनको लागि पैसा चाहिन्छ । यो पूर्णतया सत्य होइन । यदि हामी पैसा बिना पैसा बनाउन सक्दैनौँ भने हामी पैसाले पनि पैसा बनाउन सक्दैनौँ । पैसा कमाउनको लागि पैसा होईन पैसाको समझ हुनु धेरै महत्वपूर्ण छ यसको लागि वित्तिय ज्ञान अझ महत्वपुर्ण छ । सुन होस् वा सम्पत्ति, शेयर बजार होस् वा आफ्नो कडा परिश्रम यी सबैैले हामीलाई कहिल्यै धनी बनाउँदैन । यिनीहरुको बारेमा जुन ज्ञान छ त्यही ज्ञानले हामीलाई धनी बनाउँछ । के घर जग्गाले हामीलाई धनी बनाउँन सक्छ ? केही मानिसहरु पक्कै बनाउछ भन्नेछन् तर घरजग्गाले कसैलाई धनी बनाउँदैन । हामीलाई घरजग्गाको बारेमा कत्तिको गहिरो ज्ञान छ, हामीले लगानी गर्नु अघि कत्तिको अध्ययन गयौँ, यी कुराहरुले हामीलाई घरजग्गामा सफल हुने नहुने निर्धारण गर्छ । हामीले यस्ता मानिसहरु पनि देखेका छौ जसको पैसा घरजग्गामा हराएको छ किनभने उनीहरुसँग घरजग्गा छ तर घरजग्गाको ज्ञान छैन । त्यस्तै शेयर बजारले धनी बनाउँदैन । शेयर बजारको बारेमा हामीलाई कत्तिको गहिरो ज्ञान छ यसले हामीलाई धनी बनाउँछ । निष्कर्ष यो हो कि हामी जुनसुकै क्षेत्रमा भएपनि त्यसमा हाम्रो कति गहिरो ज्ञान छ, कति धेरै डुब्न सक्छौँ यसले निर्धारण गर्छ हामी कति सफल हुन्छौँ भनेर ।  हामीलाई थाहा छ मोती गहिरो पानीमा नै पाइन्छ ।

पैसाको समस्या गरिबलाई मात्रै हो कि धनीलाई पनि हुन्छ ? गरिबलाई मात्र पैसाको समस्या छ भनेर नसोचौँ । गरिबलाई पैसाको समस्या हुन्छ तर धनीलाई पनि हुन्छ । गरिबलाई पैसाको समस्या र धनीलाई पैसाको समस्या फरक फरक हुन्छ । गरिबलाई पैसाको सबैभन्दा ठूलो समस्या पैसा नहुनु हो । पैसाको अभाव पूरा गर्न ऋण लिनु गरिबको दोस्रो ठूलो समस्या हो । यदि कुनै आपतकालीन घटना भयो भने गरिबहरु लगभग मर्छन् । यदि उनीहरुले कहि कतै सल्लाहाकार पाए र त्यो पनि गलत सल्लाहाकार भयो भने सानो जम्मा भएको बचत पनि गुमाउँछन् । सेवानिवृत्तिमा पैसा नहुँनु गरिबको अर्को समस्या हो । यी गरिबका समस्याहरु हुन् । अब, धनीको बारेमा चर्चा गरौँ । हो, धनीहरुलाई पनि पैसाको समस्या हुन्छ । सबैभन्दा ठूलो समस्या त उनीहरुसँग धेरै पैसा हुनु हो । विश्वास गरौँ यो पनि एउटा समस्या हो । दोस्रो समस्या पैसा कहाँ लगानी गर्ने भन्ने हुन्छ । कहिलेकाहीँ धेरै पैसाको कारण बच्चाहरु बिग्रन्छन्, यो पनि समस्या हो । यस्तो होईन कि सबै समस्या गरिबको हुन्छ, धनीको पनि आफ्नै समस्या हुन्छ । हामी धनी होस् या गरिब, सबैलाई पैसाको समस्या छ । मानिसहरु सोच्छन् जब पैसा आउँछ समस्या समाप्त हुन्छ तर त्यसो होइन पैसाले विभिन्न समस्या ल्याउँछ पनि ।

एउटा भनाई छ, महिलाको उमेर र पुरुषको कमाई कहिल्यै नसोध्नुहोस् । एउटा तलब र अर्को तलबको बीचमा आम मानिसको जीवन बित्छ र भनिन्छ हामीजस्ता मध्यमवर्गीय परिवारको सोच निकै खराब छ । पैसाको बारेमा तीन गलत धारणाहरु देख्न सकिन्छ ।

१. मेहनत गरेर पैसा कमाइन्छ ।

२. शिक्षाबाट पैसा कमाउन सकिन्छ ।

३. राम्रो जागिरले पैसाको समस्या समाप्त गर्छ ।

कडा परिश्रम गरेर मात्र पैसाको समस्या समाधान गर्न सकिँदैन । संसार त्यस्ता मेहनती मानिसहरुले भरिएको छ जोसँग पैसा छैन । परिश्रम गर्नेहरुले पैसा कमाउँछन् तर ठूलो ऋणमा फस्ने गरेका छन् । राम्रो शिक्षाले पैसाको समस्या समाधान गर्न सक्छ तर संसार धेरै शिक्षित तर गरिब मानिसहरुले भरिएको छ । के जागिरले पैसाको समस्या समाधान गर्न सक्छ ? सक्दैन पटक्कै सक्दैन । जागिरले मात्र पैसाको समस्या समाधान गर्न सक्दैन किनकी लाखौँ मानिसहरु उनीहरुको जागिरले आफ्नो जीवीकोपार्जन मात्र गरेका छन् । जागिरबाट उनीहरुले आफ्नो जीवन शैली कहिल्यै उकास्न सकेका छैनन् । त्यसैले यी गलत धारणाहरु आजै देखि त्यागौँ र पैसाको बारेमा सही ज्ञान राख्दै सफल बाटो तर्फ अघि बडौँ ।

(लेखक पौडेल त्रिभुवन विश्व विद्यालयका विभिन्न क्याम्पसमा अध्यापन गराउदै आएका छन् । उनि सिद्धार्थ बैंकमा कार्यरत गर्छन् )

यो पनि पढ्नुहोस्

नकारात्मक सोच तपाईको सफलताको शत्रु

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

सम्बन्धित समाचार

तीन कम्पनीको सेयर मूल्य समायोजन

विद्युत खपत बढाउन प्राधिकरणले सुरु गर्यो अभियान

भ्याल्यू स्टक भनेको के हो, कसरी छान्ने यस्ता सेयर ?

बिल एकम्यानको रणनीति : सस्तो सेयर किनेर व्यवस्थापन आफ्नै हातमा लिने

डिजिटलाइजेसन र सुधार

कोभिड–१९ आर्थिक पुनरुत्थान र वित्तीय स्थायित्व, डेपुटी गभर्नर डा. निलम ढुङ्गाना तिम्सिनाको विश्लेषण