बेलायतकै सम्पन्न हिन्दुजा परिवार, जसमाथि कामदार शोषणको मुद्दामा सुनाइयो साढे चार वर्ष जेल सजाय

काठमाडौं । भारतीय मूलका अर्बपति तथा बेलायतको सबैभन्दा धनी हिन्दुजा परिवार कामदारमाथि शोषणको मुद्दामा दोषी ठहर भएका छन् । परिवारका चार जनालाई शुक्रबार (जुन २१) स्वीस अदालतले जेल सजाय सुनाएको छ । व्यापारी प्रकाश हिन्दुजा र उनकी श्रीमती कमल हिन्दुजालाई साढे चार वर्षको जेल सजाय सुनाइएको छ । जबकि उनका छोरा अजय र बुहारी नम्रतालाई चार वर्षको जेल सजाय तोकिएको छ ।

हिन्दुजा परिवारमाथि स्विट्जरल्याण्डको भिल्लामा काम गर्ने मानिसहरुको शोषण गरेको आरोप लागेको थियो । तीमध्ये अधिकांश भारतका अशिक्षित छन्। यद्यपि, अदालतले मानव बेचबिखनको आरोपलाई भने खारेज गर्दै कर्मचारीलाई आफूले गरेको कामको पर्याप्त जानकारी रहेको बताएको छ। हिन्दुजाका वकिलहरूले फैसलाविरुद्ध अपिल गरेको बताएका छन् ।

फैसला सुनाउँदा हिन्दुजा परिवारका चारै सदस्य अदालतमा थिएनन् । तर, उनका म्यानेजर र पाचौं अभियुक्त नजीब जियाजी उपस्थित थिए । उनलाई पनि १८ महिनाको जेल सजाय सुनाइएको छ।

बीबीसीका अनुसार हिन्दुजा परिवारले गत हप्ता उजुरीकर्ताहरूसँग सम्झौता गरेको थियो तर मुद्दाको गम्भीरतालाई ध्यानमा राख्दै अदालतले मुद्दालाई निरन्तरता दिएको थियो। प्रकाश हिन्दुजालाई सन् २००७ मा यस्तै आरोपमा दोषी ठहर गरिएको थियो । यसपछि पनि उनले कागजपत्र नलिई कर्मचारी भर्ना गरिरहे ।

सजाय सुनाउनुअघि पनि स्विस अधिकारीहरूले हिन्दुजा परिवारको हिरा, रुबी र प्लेटिनम नेकलेसलगायत धेरै सम्पत्ति जफत गरेका थिए। यी कानूनी खर्च र जरिवाना कभर गर्न प्रयोग गर्न सकिन्छ।

ब्लूमबर्ग रिपोर्टका अनुसार हिन्दुजा परिवार विरुद्धको मानव बेचबिखन मुद्दामा सोमबार (जुन १७) देखि स्वीट्जरल्याण्डमा सुनुवाइ सुरु भएको हो । पीडित पक्षका वकिलले कहिलेकाहीँ भान्सा वा घरेलु कामदारलाई थोरै वा बिदा नदिई १५ देखि १८ घण्टासम्म काम गर्न बाध्य पारिएको अदालतलाई बताए।

हिन्दुजा परिवारको आवश्यकता अनुसार उनीहरुलाई सधैँ जहाँ भएपनि उपस्थित हुन आवश्यक थियो। वकिलले कमल हिन्दुजाले कामदारमाथि सिर्जना गरेको भयको वातावरण पनि उल्लेख गरेका थिए।

यी सबै कर्मचारीको राहदानी पनि जफत गरिएको थियो। धेरै कर्मचारीहरू हिन्दी मात्र बोल्न सक्थे, त्यसैले उनीहरू कतै जान सकेनन्। उनीहरूलाई स्विस फ्र्याङ्कको सट्टा भारतीय रुपैयाँमा भुक्तानी गरिएको थियो, ताकि उनीहरू बाहिर गएर कुनै पनि किनमेल गर्न नपरोस्। उनीहरुलाई न जागिर छाड्न दिइन्छ न घरबाट बाहिर निस्कन दिइन्छ।

हिन्दुजा परिवारले भने आफूमाथि लागेको आरोप अस्वीकार गरेको छ। आफूहरुले आफैं कर्मचारी भर्ना नगरेको उनीहरुले बताएका छन्। यसका लागि एक भारतीय कम्पनीलाई काममा राखिएको छ। त्यसैले उनीहरुमाथि लागेको मानव बेचबिखन र शोषणको आरोप गलत भएको उनीहरुको ठहर छ।

यससँगै हिन्दुजा परिवारले सरकारी वकिलले मुद्दाको सम्पूर्ण सत्य नबोलेको दाबी गरेका छन् । उनको भिल्लामा कर्मचारीहरूको लागि पर्याप्त खानाको व्यवस्था गरिएको र बस्नको लागि घर पनि दिइएको परिवारको दाबी छ।

हिन्दुजा परिवारका वकिलले अदालतमा दाबी गरे अनुसार उनका धेरै कर्मचारी भारत गएर फेरि पनि स्वीट्जरल्याण्डमा काममा फर्किएका छन्। यदि आरोप सत्य भएको भए उनीहरु फेरि काममा नफर्किने वकिलहरुको छ।

हिन्दुजा परिवार बेलायतबाट आफ्नो व्यापार चलाउँछ। यो परिवार विश्वकै धनी व्यक्तिको सूचीमा छ । फोर्ब्सका अनुसार २०२३ मा हिन्दुजा परिवारको कुल सम्पत्ति २० बिलियन डलर थियो। हिन्दुजा बेलायतको सबैभन्दा धनी परिवार पनि हो।

हिन्दुजा परिवारका गोपी हिन्दुजा बेलायतका सबैभन्दा धनी व्यक्ति हुन् । उनी विश्वका २ सय धनी व्यक्तिको सूचीमा परेका छन्। हिन्दुजा समूहको व्यवसाय टेलिकम, आयल एण्ड ग्यास, पावर एण्ड इन्फ्रास्ट्रक्चर, रियालिटी, अटो, हेल्थकेयर आदि क्षेत्रमा रहेको छ ।

हिन्दुजा समूहको आधारस्तम्भ परमानन्द दीपचन्द हिन्दुजाले १९१४ मा मुम्बईबाट बनाएका थिए। उनका चार छोरा थिए। यी चार छोराको परिवारले हिन्दुजा ग्रुपको व्यवस्थापन गर्छ। पारिवारिक व्यवसाय हाल चार हिन्दुजा दाजुभाइ श्रीचन्द, गोपीचन्द, प्रकाश र अशोकले सम्हालिरहेका छन्। गत वर्ष मे १७ मा श्रीचन्द हिन्दुजाको निधन भएको थियो।

हिन्दुजा समूहको कार्यालय सन् १९१९ मा इरानमा सारिएको थियो । त्यसपछि त्यहाँबाट हिन्दुजा समूहको व्यापार सन् १९७९ सम्म चल्यो । सन् १९७९ मा इरानमा इस्लामिक क्रान्तिपछि त्यहाँको अवस्था बदलियो, त्यसपछि हिन्दुजा समूह लन्डन सर्नुपर्‍यो । हिन्दुजा समूहको व्यवसाय करिब ५० देशमा फैलिएको छ र यसमा डेढ लाखभन्दा बढी कर्मचारी कार्यरत छन् । यस समूहको भारतमा ६ वटा सूचीकृत कम्पनीहरू छन्।

प्रकाश हिन्दुजा युरोपको हिन्दुजा समूहका अध्यक्ष हुन्। कम्पनीको आधिकारिक वेबसाइटका अनुसार उनी सन् २००८ देखि मोनाकोमा बस्दै आएका छन् । विश्वविद्यालयको पढाइ पूरा गरेपछि प्रकाश हिन्दुजा इरानको तेहरानमा पारिवारिक व्यवसायमा लागे। पछि उनी स्वीट्जरल्याण्डको जेनेभा गए र समूहको युरोपेली सञ्चालनको जिम्मा लिए।

प्रकाश हिन्दुजाले कमलसँग विवाह गरेका छन् र उनका दुई छोरा अजय, रामकृष्ण र एक छोरी रेणुका छन्। फोर्ब्सका अनुसार अक्टोबरसम्म हिन्दुजा परिवारको कुल सम्पत्ति २० बिलियन डलर थियो। गत वर्ष, हिन्दुजा परिवार फोर्ब्सको भारतका धनी व्यक्तिहरूको सूचीमा सातौं नम्बरमा थियो।

बोफोर्स घोटालामा श्रीचन्द, गोपीचन्द र प्रकाश हिन्दुजाको नाम पनि आएको थियो। यस घोटालामा स्विडेनी कम्पनी बोफोर्सले सन् १९८६ मा भारत सरकारलाई १.३ बिलियन डलर घुस दिएको आरोप लागेको थियो । यसमा तीनै दाजुभाइले सहयोग गरे । सीबीआईले अक्टोबर २००० मा तीन भाइहरू विरुद्ध यी आरोपहरू लगाएको थियो, तर २००५ मा, दिल्ली अदालतले प्रमाणको कमीको कारण तिनीहरू विरुद्ध सबै आरोपहरू खारेज गर्यो।

चार वर्षअघि हिन्दुजा परिवारमा दरार आएको खबर पनि बाहिर आएको थियो । वास्तवमा, यसको कारण २०१४ मा यो परिवारबीच भएको सम्झौता थियो। सम्झौताअनुसार हिन्दुजा समूहको सम्पत्तिमा सबैको हक छ, कसैको पनि व्यक्तिगत केही छैन।

अर्थात् हिन्दुजा परिवारका एक दाजुको स्वामित्वमा रहेको सम्पत्ति अर्को दाजुभाइको पनि हुन्छ। प्रत्येक व्यक्तिले अरूलाई आफ्नो एक्जिक्युटरको रूपमा नियुक्त गर्नेछ। यो सम्झौतामा चारै दाजुभाइले हस्ताक्षर गरेका थिए । पछि, हिन्दुजा परिवारका जेठा सदस्य श्रीचन्द हिन्दुजाका छोरीहरू यो सम्झौताबाट बाहिरिन चाहन्थे। यसका लागि उनले अदालतमा निवेदन समेत दिएका थिए।

श्रीचन्द हिन्दुजाका छोरीहरूले आफ्ना काकाले आफूलाई परिवारबाट अलग गरेको आरोप लगाएका थिए। उनीहरुलाई आर्थिक रुपमा निकै कमजोर बनाइएको छ। यसै क्रममा श्रीचन्द हिन्दुजाका अन्य भाइहरूले यी दुई दिदीबहिनीमाथि सम्पूर्ण सम्पत्ति हड्पिन खोजेको आरोप पनि लगाएका थिए।

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

सम्बन्धित समाचार

गरिब देशहरुको सहयोगका लागि विश्व बैंकको ९३ अर्ब डलरको वित्तीय प्याकेज

१० वाणिज्य बैंकले ४ महिनामै कमाए अर्ब बढी नाफा, एनआइसी एसियाको सबैभन्दा धेरै

खप्तड लघुवित्तले आईपीओ जारी गर्ने, बिक्री प्रबन्धकमा प्रभु क्यापिटल नियुक्त

८ जिल्लामा विद्युत प्रणाली सुधारको काम सुरु

बिल एकम्यानको रणनीति : सस्तो सेयर किनेर व्यवस्थापन आफ्नै हातमा लिने

तीन कम्पनीको सेयर मूल्य समायोजन